اطاعتهاى ممنوع در سنت

در سنت رسول خدا | مخالفت با حاکمان فاسد و مبارزه با آنان یک اصل مسلّم است و اگر چنین نبود انبیاء با حاکمان فاسق و فاجر زمان خود مبارزه نمیکردند و رسول خدا | نیز با قریش درگیر نمى‏شد.

مبارزه با ظلم، کفر، فساد و طغیان از اصول مسلّم سنت رسول خدا | است و نیاز به دلیل ندارد. به روایتهای زیر توجه کنید:

قال رسول الله |: «لا طاعه لمخلوق فى معصیه الخالق».⁽[۱]⁾

رسول خدا | فرمود: از هیچ مخلوقى که در گناه است، نباید اطاعت کرد.

قال رسول الله |: «من ارضى سلطانا بما یسخط ربّه خرج من دین الله.»⁽[۲]⁾

هر کس سلطانى را به چیزى راضى کند که موجب خشم خداوند شود، از دین خدا خارج شده است.

قال رسول الله |: «اسمعوا هل سمعتم انّه سیکون بعدى امراء فمن دخل علیهم فصدّقهم بکذبهم و اعانهم على ظلمهم فلیس منّى و لست منه و لیس بوارد علىّ الحوض و من لم یدخل علیهم و لم یعنهم على ظلمهم و لم یصدقهم بکذبهم فهو منّى و انا منه و هو وارد علىّ الحوض.»⁽[۳]⁾

رسول خدا |فرمود: بشنوید! آیا شنیده‏اید که بعد از من حاکمانى خواهند آمد، پس هر کس بر آنان وارد شود و با این که آنان دروغ مى‏گویند آنان را تصدیق کند و بر ستمى که انجام مى‏دهند آنان را یارى کند، از من نیست و من هم از او نیستم و بر حوض بر من وارد نمى‏شود و مرا ملاقات نخواهد کرد و آن که بر آنان وارد نشود و بر ظلم همکار آنان نباشد و دروغهاى آنان را تصدیق نکند، او از من است و من از او هستم و بر حوض بر من وارد مى‏شود.

قال رسول الله |: «سیکون علیکم ائمّه یملکون ارزاقکم یحدّثونکم فیکذّبونکم و یعملون فیسیئون العمل لا یرضون منکم حتى تحسنّوا قبیحهم و تصدّقوا کذبهم فاعطوهم الحق ما رضوا به فاذا تجاوزوا فمن قتل على ذلک فهو شهید.»⁽[۴]⁾

رسول خدا | فرمود: بعد از من حاکمانى بر شما مسلط مى‏شوند که منابع مالى شما را در اختیار دارند، احادیثى براى شما نقل مى‏کنند و شما را در احادیثى که نقل مى‏کنید، تکذیب مى‏کنند و با شما بد رفتارى مى‏کنند، تا اعمال زشت آنان را تحسین نکنید و دروغهاى آنان را تصدیق ننمایید، از شما راضى نخواهند شد. تا آنجا که حق را رعایت مى‏کنند، حق را به آنان بدهید و هنگامى که از حق تجاوز کردند [با آنان به مبارزه برخیزید] و هر کس در این راه کشته شود، شهید است.

آیا با این گونه روایات که هرگونه همکارى با حاکم ظالم را خروج از دین خدا مى‏شمارد و مبارزه و کشته شدن در این راه را شهادت مى‏داند، مى‏توان گفت هر حاکمى که به هر شکلى قدرت را در اختیار بگیرد و به هرگونه‏اى عمل کند اولى‏الامرى است که باید از او اطاعت کرد؟

آنچه بیان شد، بخش بسیار ناچیزى از روایات در منابع اهل سنت بود که به عنوان نمونه ارائه کردیم و بررسى این گونه روایات در منابع شیعه بسیار مفصل و تکان دهندهتر است.

([۱]) کنزالعمال، ج ۶، ص ۶۷، حدیث ۱۴۸۷۵.

([۲]) همان، ص ۷۰، حدیث ۱۴۸۸۸.

([۳]) همان، ص ۷۰، حدیث ۱۴۸۹۱.

([۴]) همان، ص ۴۷، حدیث ۱۴۸۷۶.