تضعیف حدیث «اقضاکم على» توسط ابن تیمیه و رد آن
تضعیف حدیث «اقضاکم على»
شیعه و سنی بر این حدیث پیامبر اکرم| فرمودند: امیرالمؤمنین× در قضاوت از تمام مردم برتر است، متفق‌القول‌اند؛ اما ابن‌تیمیه در سند آن اشکال کرده و میگوید:
واما قوله فهذا الحدیث لم یثبت، ولیس له إسناد تقوم به الحجّه لم یروه أحد فی السنن المشهوره، ولا المسانید المعروفه، لا بإسناد صحیح ولاضعیف، وإنّما یروی من طریق من هو معروف بالکذب.
گفتار حلى که رسول خدا| فرمودند: على× در قضاوت از تمام شما برتر است و قضاوت مستلزم علم و دیانت می‌باشد، سند این حدیث ثابت نمی‌باشد و داراى سندى نیست که به واسطه آن حجت تمام گردد.([۱]) در هیچ یک از سنن‌های مشهور و مسندهای معروف نیامده است نه با سند صحیح و نه با سند ضعیف و فقط از طریق افرادی که معروف به کذب و دروغگویی هستند نقل گردیده است.
نقد و بررسی:
ابن‌ماجه در «سنن»، در احادیث شماره‌‌‌های ۱۵۴ و ۱۵۵ به سند صحیح از انس این‌گونه نقل کرده که پیامبر| فرمودند:
أرحم أمتی بأمتی… وأقضاهم علی‌بن أبی‌طالب.([۲])
ابن‌عبدالبر نیز این حدیث را با سند از طریق ابو‌‌محجن ثقفی روایت کرده است که پیامبر| فرمود:
و أقضاها علی×.
و باز با سند از طریق ابوسعید خدری روایت کرده بلفظ: «وأقضاهم علی×»،([۳]) و در «تفسیر صحیح بخاری و الاستیعاب» از عمر روایت شده است: «أقضانا علی»؛ «علی در قضاوت از همه ما برتر است».([۴])
ابن‌حجر نوشته است:
له شاهد صحیح من حدیث ابن‌مسعود عند الحاکم.([۵])
برای آن گواه صحیحی از حدیث ابن مسعود نزد حاکم موجود است.
بنابراین تشکیک در ثبوت این مضمون کاملاً بی‌‌‌دلیل است.
صحابه و در رأس آنها عمربن خطاب به علم و قضاوت حضرت على× اعتراف کردهاند. بخارى در صحیح خود از ابنعباس نقل کرده که عمر گفت:
اقرؤنا ابی واقضانا علی×.([۶])
بهترین قرائت براى ابىّ است و على× از دیگران در قضاوت برتر است.
حافظ ابن‌حجر در «شرح صحیح بخاری» می‌‌نویسد:
حدیث «اقضانا علی×» درحدیث مرفوع از انس نیز نقل شده که گفت: «اقضی امتی علی بن ابی‌طالب»، ماهرترین فرد امت من در قضاوت، علی ابن ابی‌طالب× است. بغوی آن را نقل کرده است… و بزاز از حدیث ابن‌مسعود نقل کرده که گفت: ما چنین حدیث می‌‌کردیم که علی بن ابی‌طالب× از تمام اهل مدینه در قضاوت مهارت بیشتری دارد.([۷])
احمدبن حنبل و طبرانى به سندش از رسول خدا| نقل کردهاند که خطاب به حضرت زهرا÷ فرمود:
اما ترضین انی زوجتک اقدم امتی سلما واکثرهم علما واعظمهم حلما.
آیا راضى نمی‌شوى تو را به ازدواج کسى در آورم که اولین مسلمان بوده و از همه بیشتر علم دارد و حلمش از دیگران عظیمتر است.([۸])
حافظ عراقى بعد از نسبت دادن این حدیث به احمد و طبرانى میگوید: «واسناده صحیح» و سندش صحیح است.([۹])
این حدیث به الفاظ (اقضاکم علی×) و (أقضى الأصحاب) و (أقضى الامه) و مانند آن از رسول خدا|، از جانب چند تن از اصحاب پیامبر| روایت شده است و در نزد اهل حدیث معتبر بوده و در «صحاح» و کتب معتبره وارد شده است، از جمله:
[۱]) ابن‌تیمیه، احمد، منهاج السنهًْ، ج۷، ص۵۱۲.
[۲]) قزوینی، محمد، سنن ابن ماجه، ج۱، ص۵۵.
[۳]) ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۷.
[۴]) همان، ج۳، ص۳۹.
[۵]) عسقلانی، احمد، فتح الباری، ج۷، ص۹۳.
[۶]) بخاری، محمد، صحیح بخارى، تفسیر سوره بقره، باب قوله: {ما نَنْسَخْ مِنْ آیَهٍ أوْنُنْسِها نَأتِ بِخَیْرٍ مِنْها أوْ مِثْلِها}. (بقره / ۱۰۶)
[۷]) عسقلانی، احمد، فتح الباری، ج۸، ص۱۶۷.
[۸]) شیبانی، احمد، مسند احمد، ج۵، ص۲۶ طبرانی، سلیمان، المعجم الکبیر، ج۲، صص ۲۲۹ و ۲۳۰.
[۹]) حافظ عراقی، المغنى عن حمل الاسفار، ج۲، صص ۹۱۹ و ۹۲۰.
منبع : مجمع جهانی شیعه شناسی
