سیاست ریا و تزویر مأمون

مأمون فردی ریاکار و دارای ظاهری فریبنده بود. او در ظاهر به تقوی و پرهیز از معاصی تظاهر می‌کرد، اما یکی از آلوده‌ترین افراد زمان خود بود. یکی از مظاهر ریاکاری و نفاق او، تظاهر به طرفداری از حضرت علی× و فرزندان آن حضرت بود، تا جایی که برخی او را شیعه دانسته‌اند. او حتی نسبت به دشمنان آن حضرت، اعلام انزجار می‌کرد؛ از این رو از بنی امیه بخصوص معاویه، سخت بی‌زاری می‌جست و در سال ۲۱۱هـ .ق، دستور داد در تمام شهرهای مسلمان نشین ندا دهند که کسی معاویه را به نیکی یاد نکند و برترین کس بعد از پیامبر|، علی× بوده است.^([۱]) همچنین دستور داد اعلام کنند هر کس معاویه را به نیکی یاد کند یا او را بر دیگر اصحاب پیامبر| ترجیح دهد، ذمه خود را از او برئ کردم (و امنیتی ندارد).^([۲])

او با تمام این ریاکاری‌ها، در باطن از فرزندان حضرت علی× و شیعیان آن حضرت سخت نفرت داشت و هر جنایتی را نسبت به آنان روا می‌دانست که بالاترین آنها به شهادت رساندن امام هشتم× بود.^([۳])

اقدامات مأمون در روزهای نخست اقامت در بغداد

مأمون در ماه صفر سال ۲۰۴ هجری قمری وارد بغداد شد و این شهر را مرکز خلافت خود ساخت.^([۴]) وی در روزهای نخست اقامت خود در بغداد دو دستور صادر کرد:

نخست آنکه: طی مراسم خاصی دستور داد لباس سبز را که شعار علویان بود از تن در آورده و لباس سیاه که شعار عباسیان بود بپوشند.

دیگر آنکه: نسبت به مخالفان ـ به جز علویان ـ فرمان عفو عمومی صادر کرد. «فضل بن ربیع»، وزیر امین، را که تا آن روز پنهان بود بخشید، همچنین «عیسی»، وزیر ابراهیم، را نیز مورد عفو قرار داد با آنکه این دو نفر منشأ بسیاری از فتنه‌ها علیه مأمون بودند.^([۵])

مأمون پس از استقرار در بغداد و جلب رضایت هواداران امین و ابراهیم، متوجه امام جواد× شد و همان سیاستی را که در مورد امام رضا× داشت دنبال کرد.

[۱]. مروج الذهب، مسعودی، ص۳۳۰؛ و تذکرهًْ الخواص، ص۲۰۱.

[۲]. الکامل فی التاریخ، ابن اثیر، ج ۶، ص۴۰۶.

[۳]. تاریخ زندگانی امام جواد×، ص۱۳۷.

[۴]. البدایهًْ و النهایهًْ، ابن کثیر، ج ۱۰، ص۲۶۲ـ۲۶۰؛ عصر مأمون، ج ۱، ص۲۶۷ ـ۲۷۰.

[۵]. البدایهًْ و النهایهًْ، ابن کثیر، ج ۱۰، ص۲۶۲ـ۲۶۰؛ عصر المأمون، ج ۱، ص۲۷۰ ـ۲۶۷.