تقلید از ابی‌مخنف

البته هر چیزی که مطلوب و مرغوب و محبوب بشود، تقلید و اقتباس می‌‌شود. لذا این مقتل ابی مخنف حدودا چهار پنج قرن قبل به دست دولت آل مشعشع تقلید شده. مشعشعین سادات موسوی هستند که یک دولت شیعی در جنوب ایران و عراق برپا کردند و هنوز هم از نسل آن سادات مشعشعین به مرکزیت شادگان فعلی که قبلا فلاحیه گفته می‌‌شد، هستند. هنوز هم بعضی از شیعیان عرب خوزستان نذر می‌‌کنند، می‌‌روند یک دفترچه بدون خط، که به روش سنتی قدیم باشد (بیاض)، به سادات فلاحیه می‌دهند که برایشان یک نسخه مقتل، آن هم با قلم نی بنویسد و آن را در قُلّق یعنی جلدهای پارچه‌ای کتاب می‌گذارند. و فقط روز عاشورا آن را بر می‌دارند و باز می‌‌کنند و تیمنّا و تبرّکاً در جلسه‌‌شان هر کسی که مایل باشد، یک صفحه دو صفحه از این مقتل می‌‌خواند و انتهایش همان قصیده سخیف رکیک: «کفر القوم و قِدماً رغبوا/ عن اله الکون رب الثقلین» را می‌خوانند. و با آن سینه می‌‌زنند و خاتمه می‌‌دهند.

مقتل محرّف

من غلط‌‌های فاحش بزرگ این مقتل مُحَرَّف بازاری را در مقدمه همان مقتل تحقیقی خودم، وقعهٔ الطف آوردم. اولش دو سه تا غلط دارد: « قال ابومخنف حدثّنا ابوالمنذر هشام بن محمد عن السائب الکلبی »، یعنی کسی که این مقتل محرّف ابومخنفی که هنوز منشورات شریف رضی چاپ منتشر می‌‌کند، این‌‌قدر سرش نمی‌‌شده که ابومخنف استاد ابوالمنذر هشام است، نه این‌‌که قال ابو مخنف حدثنا ابوالمنذر! به عکس باید باشد: حدثنا ابوالمنذر قال ابومخنف. این سطر اول این کتاب و بعد هم غلط‌‌های زیادی دارد که از باب نمونه بعضی‌‌هایش در صفحه پنج و بعضی‌‌هایش در صفحه هفت می‌‌گوید: «و فی روضه الکافی»! ابومخنفی که وفاتش سال ۱۵۷ هجری است چگونه از روضه کافی نقل می‌کند که بعد از او بوده؟ ولادتش جایی ذکر نشده ولی من به قرائن استنباط کردم که حدود ولادت این شخص سال ۸۰ است یعنی حدود بیست سال بعد از واقعه کربلا به دنیا آمده، و این اخبار را در کوفه روی قانون عرضه و تقاضا دیده و شنیده است، در آن زمان تقاضای شدیدی برای اخبار کربلا لااقل در کوفه بوده است.

حرکت توابین که ده هزار نفر با سلیمان صُرَد خزاعی بیعت کردند و بیشتر از ده هزار نفر با مختار بیعت کردند. این حوادث برای کشف این‌‌که بازار کوفه، شدیدا متقاضی اخبار کربلاست، کافی است. متأسفانه بعضی از نویسندگان متاخر معاصر کار ابی مخنف را تضعیف کرده و گفته‌اند که چون قیام بنی العباس شروع شد، این مقتل را برای بنی العباس نوشته است، بنابراین به دیدگاه بنی‌العباس نوشته شده است، در صورتی که احتیاج به آن نیست، به آن‌‌جا نمی‌‌رسد. مگر در خود کوفه تقاضا به مقدار شدید خودش را نشان نداده بود که ما منتظر آتش زیر خاکستر بنی العباس بشویم؟ بله آن‌‌ها هم خواهان بودند، ولی متأخّرند.

شیوه کار ابی‌مخنف

ابی مخنف سال ۸۰ به دنیا آمده و تقریباً سال ۱۰۰ قلم به دست شده و اخبار کربلا را شنیده و دیده است که این پیرمردانی که کربلا بودند دارند از بین می‌‌روند. معدودی باقی مانده‌‌اند و بقیه با یک واسطه، کسانی را که حاضر و ناظر جریان بودند، دیده‌اند. لذا الان ثبت واقعه قابل تدارک است. از همین‌رو قلم به دست گرفته و رفته است با پنجاه و هفت نفر مصاحبه کرده، و اخبار حضورشان در کربلا را جمع آوری کرده و ترتیب داده و شده این مقتل صحیحی که کلبی از آن دریافت کرده و طبری از کلبی دریافت کرده و مرحوم شیخ مفید هم از کلبی دریافت کرده است.