وحدت از طریق علما
وحدت از طریق علما نیز در صورتى تحقق خواهد یافت که علما نکات ذیل را رعایت کنند:
الف – احساس مسئولیت در برابر امت اسلامى:
گرچه علماى شایسته و صالح همیشه احساس مسئولیت شرعى داشته و دارند، ولى مقصود ما از این احساس مسئولیت در برابر امت این است که توجه بیشترى به تبلیغات خود داشته باشند و از گفتن سخنان تفرقهافکن، بپرهیزند و گمان نکنند که این سخن را در جمعى خصوصى گفتهاند و کسى نمىشنود، بلکه همین سخنان تفرقهافکنانه در نشستهاى خصوصى آهسته آهسته به فرهنگ بدبینى نسبت به یکدیگر تبدیل مىشود و دیگر نمىتوان آن را به سادگى از میان برد. بلکه باید براى ایجاد وحدت تلاش کرده و به تحقق آن امیدوار باشند.
ب – شجاعت در بیان حقایق:
علماى دین باید توجه داشته باشند که مسئولیت سنگینى را بر عهده دارند و آن تبلیغ دین خداست. اگر خود به این مسئولیت توجه ندارند، مردم به عملکرد آنان از این زاویه مىنگرند و رفتار و گفتار آنان را مبیّن دین خدا مىدانند و عمل خود را بر اساس آن تنظیم مىکنند و روز قیامت نیز مسئولیت گمراهى خود را به عهده آنان خواهند گذاشت.
بنابر این علما در این زمینه وظیفه سنگینى را بر عهده دارند و آن این است که دین خدا را بدون کم و کاست تبیین، حقایق و واقعیتهاى تاریخى را – آن قدر که خود فهمیدند – بیان کنند نه اینکه به خاطر خوشایند دیگران، به تحریف دین خدا رو آورند؛
{الَّذِینَ یُبَلِّغُونَ رِسالاتِ اللّهِ وَیَخْشَوْنَهُ وَلا یَخْشَوْنَ أَحَداً إِلاّ اللّهَ وَکَفى بِاللّهِ حَسِـیبا}([۱])
«آنان که پیامهاى خدا را ابلاغ مىکنند و از او مىترسند و جز خدا از کسى بیم ندارند. خدا براى حسابرسى (اعمالشان) کافى است([۲])»
چه بسیار دانشمندان و عالمانى که براى گفتن حقایق مشکلاتى را تحمل کردهاند، ولى از دین و دیانت خود دست برنداشته و نان به نرخ روز نخوردهاند؛ به عنوان نمونه احمد بن شعیب نسائى – مؤلف سنن نسایى یکى از صحاح سته اهل سنت – وقتى وارد شام شد و وقتى مردم فهمیدند که او دانشمند است، اطراف او را گرفتند تا شاید بتوانند از طریق او براى معاویه سابقه مبارزاتى و دیانت درست کنند. نسائى در پاسخ به این سؤال که فضائل معاویه چیست، گفت:
«ما اعرف له فضیله الاّ لا اشبع اللّه بطنه.»
«براى معاویه فضیلتى نمىشناسم مگر حدیثى که رسول خدا | به معاویه گفت: خداوند شکمت را سیر نکند!»
ج – جلوگیرى از حرکتهاى اختلافانگیز:
متأسفانه در کشورهاى اسلامى از طرف گروهها و فرقههاى مختلف کارهاى اختلافانگیزى انجام مىگیرد که گاهى به دست «عوامالناس» و با انگیزه دینى و ثواب صورت مىپذیرد. گرچه آنان انگیزه دینى دارند، ولى به سود دشمن تمام شود. علما در این مرحله نقش بسیار حساسى دارند باید جلو بروز این گونه کارها را – از ناحیه هر کس و با هر انگیزهاى که باشد – بگیرند؛ زیرا هیچ فایدهاى جز کدورت و دشمنى ندارد. این در صورتی است که برپا کنندگان این گونه حرکتها انسانهایی ساده باشند وگرنه بدون تردید دست دشمن پشت این حرکتها پنهان است و برای این گونه حرکتها پولهای زیادی هزینه میشود.
ر- طرد عناصر غیرخودی:
علماى صالح و شایسته اسلامى – در طول تاریخ و در همه جا و از همه فرقهها – با زهد و قناعت زندگى کردهاند و به صاحبان زر و زور و تزویر وابستگى نداشتهاند، ولى همیشه و همه جا عدهاى هستند که یا به صاحبان زر و زور و تزویر، یا به قدرتهاى خارجى وابسته هستند یا در پى تأمین هواهاى نفسانى خود هستند و بهترین راه را نفوذ در صنف علما دیدهاند. البته از این گروه باید به دین به دنیافروشان تعبیر کرد، که خطر این گروه براى دین و جامعه اسلامى و امت مسلمان از خطر دشمن تا دندان مسلح کمتر نیست؛ اینان بیشترین اختلافات بین علما و فرقهها را ایجاد مىکنند تا خود به نوایى برسند.
دانشمندان مسلمان باید متوجه این مارهاى خوش خط و خال باشند و آنان را از خود طرد کنند تا مردم آنها را بشناسند و نقش آنان در انحراف امت شناخته شود.
ما بر این باوریم که، اگر علما موفق شوند این عناصر را از خود طرد نمایند، دشمن نمىتواند به این آسانى به جامعه اسلامى ضربه بزند و بسیارى از اختلافات خود به خود حل خواهد شد.
بنابر این با توجه به نقش علما در جامعه اسلامى و حساسیت مردم نسبت به آنان، آسانترین و کم هزینهترین راه براى وحدت امت اسلامى وحدت علماست؛ زیرا اگر علما به وحدت برسند توده مردم نیز از آنان پیروى مىکنند و آرام و مطمئن به سوى وحدت پیش خواهیم رفت.
منبع : مجمع جهانی شیعه شناسی
